Catullus - Catullus Translations - Compare Catullus Texts

Propi campà a tèra da i dizgràsii,
mè iün che 'l ciàma aiüt già près a gnè,
tam màndi 's biët che t'è scrivì pianzénd,
parchè mi 't sàlva da na brüta mort.
Vénere,at dìzi,am làsa pü nén dòrmi,
sul antal let sénsa 'l calùr dna dòna,
quand la mént a zvìgia ciàma cunfòrt
né lìbar né puezìi pü m cunsùlu.
Am pias che 't vén'i a mi tam mè n'amìs
e iün e l'àut cunfòrt cun al cör an man
tam ciàmi propi a mi sinceramént.
Ma Mànlio ànche ti 't dévi savéi
i völ che tat fàghi nén àuti pensé
an che malùra gròsa ànche mi 'm tròva
e nén tam ciàmi lonca i pös nén dèti.
Al témp che mi i avìva dizdöt àni
e l'éra dla mè vìta primavéra
ànche mi iù gudì,mè lü,la déa d'amùr
che 'm mis'cia al màru cun al dus.
Ma tüta l'alegrìa l'è 'nda vìa
dop ca l'è mort al mè car fratèl.
O fratèl car che t'è purtàmi vìa
e t'è gavàmi tüti 'l ròbi bèli
cun la to mort tüta la cà l'è morta.
Ti t'è purtàti vìa culi giòi
che iéru bèli fin che t'éri 'n vìta.
Dès che t'è pü ién sparìmi dal cör:
Puezìa,amùr che iéru tüt al bén.
Ta scrìvi a cul om,pénsa,che a Veròn'a
l'è rastà sul sénsa 'l calùr dna dòna,
distrüt, e l'éra di na gran famìja.
Suchì 'm fa mal ma i prov nén vargògna
pütòst,crëdmi,tam lu dè dulùr e pén'a.
Pardòn Mànlio se mi i pös nén dèti
i ròbi bèli che 'm piazrìa tant
ma cùli ròbi ànche a mi am màncu.
'Ntànt i lìbar agliù pü nén cun mi,
mèc na casiëta iù purtàmni près
parchè l'è 'n poc che mi i viv a Rùma.
Da là 'm bug' pü e là iù la mè cà
e uramài mi i pasrù là la vìta.
At vëdi donc,pénsa nén mal ad mi
che,figürùmsi,at völa nén tant bén.
Pürtròp di dùi ròbi che tam ciàmi
agnè nén iün'a che mi i pöda dèti
parchè,e'm dispiàs tant,gliù pròpi nén,
d' sicür iavrìa datji se mi gliàva

I pös nén tàzi,àngial,l'aiüt che Alio l'è dàmi sémp
e spécie 'nt'n'ucaziòn.
Völ nén che 'l témp,pasànd,a lu scansèla
e che finìsa tüt,al sòlit,dizmantià.
Angial,lu dig a vùi e vùi a i àuti:
che si càrti ancù vègi ancù nu pàrlu,
e ancù pü viv dop mort sìa 'l ricòrd,
che mài ansàl so nom tant unurà
i sìa i ragn che i fàgu ansìma 'l tlèri.
Lu séi tüti,i péns,che pasiòn l'è dàmi
la déa caprisiùza d' Amatùnte
quand,as pöl dì,che iàva chi 'ndén l'Etna,
iéra buiént mè l'àqua di Termòpili
e tüti i dì iàva razòn da piànzi e d'avéi bagnà 'd làgrimi la fàcia, sénsa 'l so aiüt alùra mi che i fàva?
Mè 'nsima 'n mont a sàuta giü da 'nsl'àut
cun la so aqua ciàra an cit turént
che quand a l'è gnì giü dal precipìsi,
rivà 'ntal pian la scur an mès la gént
e a chi d'andè l'è strac da 'ndè al dà cunfòrt,
al sul antùrn al fa carpè la tèra
o tam mè quand dla gént che 's tròva 'n mar,
se Càstore e Pollùce a ién fat gràsia
e l'è cesà urmài la gran tempèsta
sént rivè 'n vént che 'l fa nén pagüra
ma 'l büfa bèl rubüst andénta 'l véli,
cuzì par nùi l'è stat l'aiüt ad Manliu.
Ia strà sarà lü l'è dürvìmji tüti. L'è uspitàmi 'n cà cun la mè dòna parchè i pudéisu fè i nos giöc d'amùr,
e lé,mi 'm vis ancù,la prìma vòlta, l'è gnì cun pas legér mè cul dna déa bèla dna blësa che piàva la vista,
ancù lu vëd davànti fèrma 'nsl'üs e cul a scrùsi suta i pé dal sòli lu sént chi 'ndén i urìi e chi 'ntal cör.
Ah ca l'è stat cul an mumént màgic
tam mè che dis la stòria 'd Laudamìa
inamurà dal so Protesilào quand an prinsìpi
l'è entrà 'ntla cà 'ncu nén finìa pòvra sfurtünà,parchè 'lùra 'l cél a iéru dizmantiàsi da ingrasièslu
e 'l destìn vulìva lü 'l füisa vìtima predestinà.
Oh sa Ramnùzia che a mi gnénte 'm piàza
che piàza nén a cùi che ién sü 'n cél.
Parchè se 'n sant altàr a ricéu nén i ufèrti
che a lü 's duvrìu fè,sicür che par quaidün a finìs mal
L'avrìa duvü 'mparèlu Laudamìa custrëta a separèsi dal so spus prìma d'avéi ' vü témp 'd sfughè l'amùr
a di nöt lònghi ancù ad quaic invèrn
e pö luntàn da l'om pudéi rezìsti.
(Lu sàvu i pàrchi che l'andàva a pòchi se ai mür ad Tròia füisa 'ndà suldà,Elena rapìa,già 'l fiùr ad Grécia
,rivà da tüti i part a l'éra là).
A la sità,d'Euròpa e d'Azia tòmba,ruìn'a grànda 'd tànta giuventü,andùa tüt l'è finì antìn falò.
L'è nen truvài mort al mè fratèl?
O car fratèl che urmài at vidrù pü,pòvri fratèl struncà 'ntal fiùr dla vìta che t'è sutrà,cun ti la nòsa cà.
Tüti cun ti al giòji ién scumparì che mèc l'amùr ad ti m'atnìvu 'n vìta dès t'è là an tèra tant luntàn'a,
t'è nén avzìn'a i mort dla to famìja,
Tròia schifùza at tén an cò dal mond
là 'ndùa 's sa che d'ogni part i giùu ad Grécia,
lasà 'n prèsa i sùi cà,ién duvì cùri par nén che 'l bèl pastùr l'avéisa a gòdsi tranquìl antàl so lèt
la pütana che l'àva 'ndài près.
L'è stat alùra an cùla gran malùra che ti Laudamìa,cuzì bèla,a t'è pardì,che brüt afè,la spus a ti pü car che 'l fià par respirè:destìn l'éra che 'l to amùr prufònd
tiréisa fin'a al fond di 'n gran büròn
mè i dìzu,vzìn Cilléne a füisa fònda
la gran bögia furmà dal fiüm Fenéo
quand,sügà l'aqua,iéra lì ,'n cratére.
I dìzu i Gréci che l'àva scavàla squarsànd
pròpi i vìseri dal mont
cul che,avénd Giòve par so pàri bon,
figüràva da èsi 'l fiö d'Anfitriòn.
An cul témp che a Stìnfalo
par cumànd di n'om da nén ca l'éra 'l so padròn,
i üzéi,che iàvu 'l bèc e i àli 'd brònz
e stàvu lì mangiànd la gént dadlà,
l'è fàtji fòra sénsa zbagliè 'n culp.
Duvìva ancù quaidün an cél muntè
ed Ebe pü nén vérgine rastè.
Ma tant ancù prufònd ad cul büròn
a léra cul amùr ca l'è dumàti
e sùta 'l zu t'évi ancù mài zbasàti.
A 'n nònu vec' a l'è nén car cuzì l'anvudìn
ca l'è dài la so fìa quand urmài
pèrsi iéru ia sperànsi d'avéi iün
che la ròba l'arditéisa.
Cui che i ghignàvu adès i rìdu pü
e 'l nònu 'l vëd cun gran sudisfasiòn
vìa vulè luntàn cùi brüt curnagiòn.
An bén cuzì völ nén biànca culòmba
al so culòmb quand lé l'ancrùzia 'l bèc
e finìs pü da dèi i so bazìn.
Iè nén creatüra al mond püsè vugliùza,
püsè 'd qualsìasi dòna caprisiùza.
Ma 'l to bén fol l'è andà pü 'ncù a fond
a pén'a stat cubià a l'omu biond
e nén da ménu 'd cùla Laudamìa
l'è gnìmi 'nsi ginùi la giòia mìa
e mlu stranzìva 'ntài mè bras al cör.
Se i bàsta nén Catullo,e 'm farà tort,
bàsta che i sìu cit e nén suént e dop pü nén lu fàga da sfacià,e bén,i sarrùma n'öc',i supurtùma,
völ nén pensè,mè fa la gént stulëcia
che tüt ruìn'a cun l'intranzigénsa.
Fin'a dal cél Giunòne la regina,
cuzì dal vòlti l'è paràni giü parchè curìva Giòve 'près a tüti.Ma bastamiùma nén as paragòn
e fùma nén la part dal vèc' matùza.
Nén cèrtu Lèzbia cumpagnà dal pàri
l'è gnìmi 'n cà cun i prufüm d'urient,
spùza nuvèla vistì 'd bianc ma mè na làdra l'è purtàmi 'l giòji che da scundùn dla spus l'àva rubà
gavàndsi dal linsö adl'om spuzà.Na nöt regalàndmi meravigliùza e chi 'ntal cör par sémp al'è marcà.
Dès,par tüt al bén,Manlio,ca t'è fàmi,
ricunusént at mand sa puezìa che l'è bén poc rispèt ai benefìsi.Che 'l vos bèl nom sìa mài macià dla rüzu.
Né ancö né dumàn né ansün àutar témp.
Che 'l cél a pénsa lü a cumpensèvi
cun tüti i bén che 'l dev ai galantòm.
T'augür felicità a ti e la dòna e a la to cà,al nì nos prim d'amùr,ad mi e dla mè Lèzbia che iù car pü 'ncù che mi.La vòia 'm dà da vìvì la giòia mìa, vìta dla mè vìta.